Sultan II. Abdülhamid tarafından Japonya’ya gönderilen “yerli ve milli” Ertuğrul gemisi dönüş yolunda 16 Eylül 1890’da, akşam saatlerinde Kuşimoto açıklarında Funakura kayalıklarına çarparak battı. Kazada 500’ün üzerinde Osmanlı levendi şehit olurken 69 kişi yaralı kurtuldu.
Dünya denizcilik tarihinin en büyük deniz kazalarından biri kabul edilen, iki ülke arasında güçlü dostluk bağı oluşturan Ertuğrul Fırkateyni’nin başına gelenler, Türk-Japon diplomatik ilişkilerinde simge öneme sahip oldu.
Hüzünlü öyküsüyle tarih sayfalarında yerini alan Ertuğrul Fırkateyni’nin batmasını AA muhabirine değerlendiren Milli Savunma Üniversitesi (MSÜ) Deniz Harp Enstitüsü Harp Tarihi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Korkmaz, sefer öncesinde hazırlanan “okyanus yolculuğu yapamayacağı” yönündeki raporlar dolayısıyla geminin yaklaşık 3 ay bakım, onarım ve modernizasyona alındığını söyledi.
Sefere hazır hale getirilmesinin ardından bu konudaki tartışmaları sonlandırmak için dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüseyin Paşa’nın damadı Albay Osman Emin Paşa’nın kafile komutanı olarak görevlendirdiğini belirten Korkmaz, geminin 14 Temmuz 1889’da İstanbul’dan hareket ettiğini kaydetti.
Doç. Dr. Korkmaz, geminin Süveyş Kanalı’ndan geçerek Cidde, Aden, Bombay, Kolombo, Singapur, Saygon, Hong Kong, Nagasaki ve Kobe güzergahını izleyip 6 ayda tamamlanması planlanan seferin Süveyş Kanalı’ndaki gemi arızası, liman ziyaretleri, ikmaller ve Singapur’da 4 ay süren tayfun mevsimi nedeniyle uzayarak 11 ayda tamamlandığını ve geminin 7 Haziran 1890’da Yokohama’ya ulaştığını aktardı.
İstanbul’a dönmek üzere 16 Eylül’de hareket eden geminin aynı günün akşamında Oşima Adası açıklarında tayfun nedeniyle sürüklenip kayalıklara çarptığını, parçalanan geminin burada battığını anlatan Korkmaz, mürettebattan 530’un üzerinde şehit olduğunu, 69 yaralının yaklaşık 4 ay süren tedavinin ardından Japonya’ya ait “Kongo” ve “Hiei” korvetleriyle İstanbul’a getirildiğini söyledi.
Japonya’daki elim kazanın ardından şehitlerin aileleri ve kazazedelere yardım kampanyaları başlatıldığına dikkati çeken Korkmaz, coğrafi sebeplerden geç başlayan diplomatik ilişkilerin bu hüzünlü durum vesileyle derinleşerek perçinlendiğini vurguladı.
Doç. Dr. Korkmaz, tarihi derinliği olan söz konusu hadisenin yıl dönümlerinde iki ülke tarafından da etkinliklerle hatırlandığını dile getirdi.
Ertuğrul’un izinden giden yerli ve milli gemi
Türk donanmasına ait bazı harp gemilerinin Ertuğrul Fırkateyni’nin izinden aynı güzergahta sefer yaptığının altını çizen Korkmaz, “Ertuğrul’un izinde olarak Japonya’yla başlayan bu ilişkiler kapsamında 2010, 2015 ve 2024 yılında Türk donanmasından bir harp gemisi aynen Ertuğrul’un izlediği güzergahta seyrederek, Japonya’ya sağ salim gitti ve bu seyrini selametle tamamladı. Bu, Deniz Kuvvetlerimizin geldiği aşamayı ve donanma gemilerinin geldiği seviyeyi göstermesi açısından da önemli. 2024’te gönderilen ‘TCG Kınalıada’ korvetimiz tamamen MİLGEM Projesi, milli ve yerli imkanlarla yapılan bir gemi. Dört aylık seyahatini yaptı ve tekrar geri döndü. Bu gemiye verilen görev fonksiyonlarından birisi de yine Türk Deniz Kuvvetlerinin görünürlüğünü arttırmak, Türk Deniz Harp Sanayisi’nin uğranılan limanlarda tanıtılmasıdır. Bu korvetimiz 19 ülkede 25 liman ziyareti yaptı, buralardaki ikili ilişkileri geliştirmek amacıyla da bu seyir Ertuğrul’un izinde olarak yapıldı. Dolayısıyla milli ve yerli imkanlarla inşa ettiğimiz gemilerimiz sayesinde Türk Deniz Kuvvetlerimiz sadece kıyı savunması değil, aynı zamanda bölgesinde etkin ve caydırıcı role sahip, güç aktarımı yapabilen bir donanma durumuna gelmiş durumunda. Bu da ülkemiz açısından gurur verici bir tablo.” diye konuştu.
Ertuğrul Fırkateyni’ne ait objelerin İstanbul Deniz Müzesi’nde sergilendiğinden bahseden Korkmaz, şunları kaydetti:
“Maketi, mürettebata ait fotoğraflar, şehitlerin üzerinden çıkan objeler açısından burası Ertuğrul Fırkateyni’nin o hüznünü yaşayabileceğiniz mekanlardan birisi. Türkiye’de de Ertuğrul üzerine müstakil olarak sergi alanı oluşturan tek yerin burası olduğunu ifade etmeliyim. Buradaki sergi alanı gerek Deniz Müzesi’nin bütün objeleri açısından gerekse Ertuğrul Fırkateyni Salonu’nun hususiyeti açısından deniz tarihine ilgi duyan, Türk denizcilik tarihine ilişkin bilgi almak isteyen, aynı zamanda tarih eğitimi alan ama bilhassa bahriyeli eğitimi alan gerek askeri gerekse diğer üniversitelerimize bağlı Denizcilik Fakültelerinin öğrencilerinin muhakkak gelip görmeleri gereken bir yer. Bu tarihi mirası incelediklerinde ilgi alanlarına ilişkin bilgilerini arttırabilecekleri alanlardan birisi.”
Müzede neler var?
İstanbul Deniz Müzesi’ndeki sergide, 30 Eylül 1890’deki kazadan kurtulan personelin Kobe’den yazdığı rapor, Ertuğrul Fırkateyni’nden kalan eşyayı gösteren fotoğraflar, Ertuğrul Anıtı fotoğrafı, fırkateynin yağlı boya tablosu, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası başlatan Japon iş insanı Torajiro Yamada’ya II. Abdülhamid döneminde verilen nişan, bağış makbuzları, 3 Haziran 1937’de Oşima Adası’nda açılışı yapılan “Ertuğrul Anıtı”nın hatırasına yaptırılan madalya, 69 Osmanlı levendini İstanbul’a getiren “Kongo” ve “Hiei” isimli gemilerin maketleri gibi birçok tarihi obje ziyaretçilerini bekliyor.
Öte yandan kazanın gerçekleştiği Kuşimoto’da 1891’de şehit denizciler anısına anıt yapıldı. Türkiye tarafından 1937 yılında restore edilen anıtta her yıl anma törenleri düzenleniyor.
İstanbul Deniz Müzesi’nin yanı sıra 1974 yılında Kuşimoto’da inşa edilen Türk Müzesi’nde de Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, mürettebata ait fotoğraflar ve objeler ile kazaya dair önemli belgeler sergileniyor.
Bu haber ile ilgili düşünceleriniz nedir?
Yorumlarda paylaşabilirsiniz.
