Bilim insanları uzun süredir, giderek artan devasa uydu sayısının yeryüzünden görülen karanlık gökyüzünü tehdit ettiğini belirtiyordu. Ancak Nature dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, bu sorunun uzay teleskopları için ne kadar ciddi olabileceğini ilk kez net verilerle ortaya koydu.
2019’dan bu yana alçak Dünya yörüngesindeki uydu sayısı hızla arttı ve 2.000’den 15.000’e fırladı. Bu uyduların çoğu, milyarder Elon Musk’a ait Starlink internet ağına ait. Ancak NASA Ames Araştırma Merkezi’nden Alejandro Borlaff’ın liderliğindeki araştırmaya göre, asıl tehlike henüz gelmedi. Düzenleyici kurumlara yapılan tüm mevcut planlar hayata geçerse, 2030’ların sonunda Dünya yörüngesinde 560 bin uydu olacak.
Borlaff, bunun uzay teleskopları için “çok ciddi bir tehdit” oluşturduğunu vurguladı.
Hubble dahil neredeyse tüm teleskoplar tehlikede
Araştırmacılar, bu yarım milyon uydu filosuyla dört farklı uzay teleskobunun nasıl etkileneceğini simüle etti:
Yüzde 96 etkilenme: NASA’nın SPHEREx teleskobu, Avrupa Uzay Ajansı’nın planlanan ARRAKIHS teleskobu ve Çin’in planlanan Xuntian teleskobunun çektiği görüntülerin yüzde 96’sı uydulardan yansıyan ışıktan etkilenecek.
Hubble: Daha dar bir görüş alanına sahip olduğu için daha az etkilense de, ünlü Hubble Uzay Teleskobu’nun görüntülerinin üçte biri kirlenecek.
Bu kirlilik, asteroit bulma gibi hayati bilimsel çalışmaları da etkileyecek. Borlaff, Dünya için potansiyel tehlike arz eden bir asteroit ile bir uydu çizgisinin birbirine tıpatıp benzeyeceğini ve hangisinin tehlikeli olduğunu ayırt etmenin neredeyse imkânsız hale geleceğini belirtti.
Ancak ünlü James Webb Teleskobu (JWST) etkilenmeyecek. Çünkü JWST, Dünya’dan 1.5 milyon kilometre uzakta, Lagrange 2 adı verilen sabit bir noktada görev yapıyor.
Uydular büyüyor, sorun büyüyor
Uydu sayısının artması yetmezmiş gibi, uyduların boyutları da büyüyor. Şu anda çıplak gözle, 100 metrekare büyüklüğündeki uydular “gökyüzünde görebileceğiniz en parlak yıldız kadar parlak” görünüyor. Ancak yapay zekanın (AI) veri ihtiyaçlarını karşılamak için 3 bin metrekare genişliğinde uydular inşa etme planları var. Borlaff, bu devlerin “bir gezegen kadar parlak” olabileceği uyarısını yapıyor.
Şu an için en basit çözüm daha az uydu fırlatmak olsa da, Starlink gibi uydu internet şirketleri arasındaki rekabet ve yapay zeka patlamasının artan veri ihtiyacı bunu pek olası kılmıyor. Bilim insanları, şirketlerin en azından teleskop operatörlerine uydularının konum, yön ve rengini bildirmelerini talep ediyor.
deebi.net | Hayatın içinde…
